Sport

• Via de Burgerpeiling meten we dat het aandeel volwassen Nijmegenaren dat wekelijks sport gestegen is naar 69% in 2021 (was 65% in 2019 en 61% in 2013). Deze stijging heeft vooral te maken met een toename van het aandeel dat ongeorganiseerd sport (wandelen, fietsen, wielrennen/mountainbiken). Tegelijk laten enkele cijfers zien dat veel mensen door de coronapandemie minder zijn gaan sporten. Zo zien we een afname van volwassenen die aan de beweegrichtlijnen voldoen.
• In Nijmegen is de sportdeelname onder volwassen hoger dan in de benchmarksteden.
• Het aandeel frequente sporters onder de jeugd is de laatste jaren niet sterk veranderd.
• Bij volwassenen met een laag opleidingsniveau en hun kinderen en bij vmbo-leerlingen komt het meer voor dat ze weinig sporten en bewegen.

In de Burgerpeiling, die we tweejaarlijks houden, vragen we volwassen Nijmegenaren naar hun sportdeelname. Daarbij geven we aan dat denksporten, toerfietsen en langere afstanden wandelen wel meetellen, en wandelen naar een winkel of fietsen naar het werk niet. In 2021 geeft 83% van de Nijmegenaren aan minstens één keer per maand te sporten. In 2017 en 2019 was dat 79% en in 2013 en 2015 76%. Het percentage dat wekelijks zegt te sporten ligt in 2021 op 69%, versus 65% in 2019 en 61% in 2013 en 2015.
De toename tussen 2019 en 2021 heeft te maken met een toename van het aantal mensen dat ongeorganiseerd is gaan sporten: wandelen (van 29% in 2019 naar 37% in 2021), fietsen (van 19% in 2019 naar 22% in 2021) en wielrennen/mountainbiken (van 8% in 2019 naar 11% in 2021). Er lijkt sprake van een verband met de coronatijd, waarin mensen in bepaalde periodes minder of niet bij sportscholen en sportverenigingen konden sporten  en daardoor meer ongeorganiseerd zijn gaan sporten. Ook zien we een toename van het aantal tennissers en klimsporters (onder meer boulderen). Overigens wil een toename van het aandeel wekelijkse sporters niet zeggen dat mensen alles bij elkaar meer zijn gaan sporten. Het kan zijn dat het gemiddeld aantal keer per week dat men aan het sporten is in de coronatijd gedaald is. Een indicatie hiervoor is dat het aandeel volwassen Nijmegenaren, dat aan de beweegrichtlijn voldoet, gedaald is van 59% in 2016 naar 55% in 2020 (beweegrichtlijn: personen vanaf 18 jaar dienen minstens 2,5 uur per week matig intensieve inspanning  te verrichten verspreid over diverse dagen, zoals wandelen en fietsen, en minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten). Bij de meting voor de Gezondheidsmonitor volwassenen 2020 (GGD, RIVM, CBS), die in de loop van 2020 is verricht, gaf 40% van de Nijmegenaren aan dat men minder was gaan sporten en 16% meer. Ook landelijk onderzoek laat zien dat in 2020 een grote groep mensen minder is gaan sporten, vooral ten tijde van de lockdowns.

De sporten, die het meest door Nijmegenaren beoefend worden, zijn voor mannen wandelen, fitness, hardlopen, fietsen en wielrennen/mountainbiken, gevolgd door voetbal, tennis en zwemmen. En voor vrouwen wandelen, fitness, fietsen en hardlopen, gevolgd door zwemmen, yoga, tennis en wielrennen/mountainbiken. Dit sluit in grote lijnen aan bij het landelijke beeld.

Figuur: Percentage dat wekelijks aan sport doet, naar leeftijdscategorie. Bron: Burgerpeiling, O&S.

In vergelijking met 2013 zien we met name in de leeftijdscategorieën tussen de 35 en 74 jaar een toename van het aandeel wekelijkse sporters.

Van de laagopgeleide volwassenen Nijmegenaren sport 52% wekelijks, van de middelbaar opgeleiden 57% en van de hoogopgeleiden 77%. Hierbij aansluitend meten we ook verschillen naar sociaaleconomische status: 50% van de Nijmegenaren met een lagere sociaaleconomische status sport wekelijks, versus 79% van de Nijmegenaren met een hogere sociaaleconomische status.

Landelijk onderzoek over 2020 en 2021 laat zien dat het aandeel wekelijkse sporters onder de jeugd door de coronapandemie is afgenomen. De meting in 2021 in het kader van de Gezondheidsmonitor Jeugd van de GGD laat voor Nijmegen geen sterk effect van de coronapandemie zien op het aandeel frequente sporters onder jongeren; 74% van de middelbare scholieren geeft aan wekelijks bij een vereniging of sportschool te sporten (versus 76% in 2019) en 68% geeft aan wekelijks op een andere manier - buiten verenigingen en sportscholen om - aan sporten en bewegen te doen (versus 66% in 2019).
Dertien procent geeft aan niet wekelijks actief aan het bewegen te zijn. Dit percentage is ten opzichte van 2019 niet veranderd, maar wel hoger dan in 2015 (9%).

Figuur: Sportdeelname middelbare scholieren. Bron: Gezondheidsmonitor Jeugd (E-MOVO), GGD Gelderland-Zuid.

Bij vmbo-leerlingen is het aandeel, dat niet wekelijks actief aan het bewegen is, naar verhouding hoger (17% tegenover 13% van de havo-leerlingen en 8% van de  vwo-leerlingen). Vmbo-leerlingen sporten minder vaak wekelijks bij een sportvereniging of sportschool: 68% voor basis/kader en 71% voor de gemengde/theoretische leerweg, tegenover 77% van de havo-leerlingen en 79% van de  vwo-leerlingen. Voor het aandeel, dat buiten verenigingen en sportscholen om sport en beweegt, is er minder verschil tussen de opleidingsniveaus.

Ook de meting in 2021 in het kader van de Kindermonitor van de GGD laat voor Nijmegen geen sterk effect van de coronapandemie zien op het aandeel frequente sporters; 75% van de Nijmeegse kinderen (4-12 jaar) sport en beweegt volgens hun ouders minstens 7 uur per week. In 2017 werd hetzelfde percentage gemeten. En 11% beweegt minder dan 5 uur per week (versus 9% in 2017). Wel geven in 2021 minder ouders aan dat hun kind lid is van een sportvereniging (72% versus 77% in 2017).
Bij kinderen van ouders met een laag opleidingsniveau komt het meer voor dat ze weinig sporten en bewegen: 17% beweegt minder dan 5 uur per week (versus 11% gemiddeld) en 42% is geen lid van een sportvereniging (versus 28% gemiddeld).

De GGD’en, het CBS en het RIVM voeren vierjaarlijks onder volwassenen een landelijke gezondheidsmonitor uit. In 2020 vond de laatste meting plaats. Op basis hiervan kunnen we Nijmegen vergelijken met onze vaste set van benchmarksteden. Uit het onderzoek blijkt dat een relatief groot deel van de volwassen Nijmegenaren wekelijks sport (59% versus gemiddeld 54% in de benchmarksteden). De Gezondheidsmonitor volwassenen werd najaar 2020  gehouden in een periode van een opkomende tweede golf van coronabesmettingen en meet met een andere vraagstelling een lager percentage wekelijkse sporters (59%) dan de Burgerpeiling 2021 (69%).
Ook voldoet een iets groter deel van de volwassen Nijmegenaren aan de beweegrichtlijn (55% versus gemiddeld bijna 54% in de benchmarksteden); personen vanaf 18 jaar dienen minstens 2,5 uur per week matig intensieve inspanning  te verrichten verspreid over diverse dagen, zoals wandelen en fietsen, en minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te verrichten.
Verder is in Nijmegen het aandeel volwassenen met overgewicht (41,5%) lager dan gemiddeld in de benchmarksteden (bijna 45%). En dat geldt ook voor het aandeel met ernstig overgewicht (ruim 11% in Nijmegen versus gemiddeld bijna 14% in de benchmarksteden).

Figuur: Stedenvergelijking sporten en bewegen volwassenen. Bron: Gezondheidsmonitor 2020, GGD’en, CBS en RIVM.

In vergelijking met 2016 zijn de cijfers minder gunstig. Het aandeel Nijmegenaren dat wekelijks sport daalde van 60% in 2016 naar 59% in 2020, en het aandeel dat voldoet aan de beweegrichtlijn van 59% naar 55% . Het aandeel met overgewicht steeg van 39% in 2016 naar 41,5% in 2020, en het aandeel met ernstig overgewicht van 10% naar 11%. Ook in de benchmarksteden en landelijk zien we deze ontwikkelingen.
De Nijmeegse cijfers zijn gunstiger dan de landelijke cijfers. In Nederland sport 51% van de volwassenen wekelijks (59% in Nijmegen), voldoet ruim 50% aan de beweegrichtlijn (55% in Nijmegen), heeft ruim 49% overgewicht (41,5% in Nijmegen) en heeft bijna 15% ernstig overgewicht (11% in Nijmegen).