Economie en Toerisme

De Nijmeegse stadseconomie is traditioneel als geheel niet bijzonder conjunctuurgevoelig, maar de "marktsector" daarbinnen juist wel. Bij de aanvang van de coronacrisis in 2020 krijgt het ondernemersvertrouwen een ongekende dreun. Daarna volgt een aarzelend herstel. De Oekraïne-crisis is een volgende schok om te verwerken. Het aantal ondernemingen in Nijmegen is in 10 jaar zeer sterk gegroeid. Daaronder zijn veel ZZP-ers, waarvoor het ondernemerschap lang niet altijd een vetpot is. In 2020 en 2021 moesten velen ook beroep doen op de coronasteunregelingen.

Voorheen kon ook voor Nijmegen apart een conjunctuurbeeld worden gegeven met betrekking tot lokale ondernemers. Het beeld dat daaruit naar voren kwam was dat door de grote non-profitsector de Nijmeegse stadseconomie als geheel relatief weinig conjunctuurgevoelig was. Bínnen de profitsector was dat beeld net andersom: indicatoren als omzet- en exportprestatie van de marktsector in deze stad en regio lieten traditioneel juist wat grotere schommelingen zien dan in Nederland als geheel.
Vanaf 2014 kan het slechts tot op regionaal niveau (regio Arnhem-Nijmegen) in beeld worden gebracht. Daarbij is te zien dat de regio het landelijke beeld volgt: stijgende indicatoren tot aan 2018 en een geleidelijke afvlakking in 2018 richting een lichte daling daarna. De verwachtingen over het economisch klimaat in de daaropvolgende drie maanden laten in het tweede kwartaal van 2020 door corona een ongekende terugval zien, zelfs nog scherper dan in 2008 bij de kredietcrisis. In het derde kwartaal volgt weer een herstel tot bijna evenveel positieve als negatieve verwachtingen. Daarna volgt de dompers van de tweede en derde lockdown. Wel dempt de reactie daarop met het verloop van de tijd (het went, min of meer). In 2022 zijn waarschijnlijk de gevolgen van de Oekraïne-crisis oorzaak voor het dalende vertrouwen. Regionaal verschilt het sentiment nauwelijks van landelijk. Het is hooguit iets grilliger, waarschijnlijk door de kleinere steekproef in de regio ten opzichte van het land.  

Figuur: Uitkomsten Conjunctuurenquête Nederland (COEN), saldo verwachting economisch klimaat komende 3 maanden; regionaal (gebied Arnhem-Nijmegen) en Nederland. Bron: CBS.

Het aantal Nijmeegse ingeschrevenen in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel is de afgelopen jaren enorm gestegen en ligt begin 2023 inmiddels op 24.400. Dat is een toename van 65% in de laatste tien jaar.  Daarbij speelt sterk mee dat in 2010 de inschrijvingsplicht is uitgebreid (o.m. vrije beroepen, non-profitdiensten) en in 2013 de jaarlijkse bijdrage voor bestaande inschrijvingen is afgeschaft. Ondanks deze administratieve invloeden blijft het beeld over van een forse groei van het ondernemerschap onder de Nijmeegse bevolking. De bijna 3.000 starts en oprichtingen (van nevenvestigingen) in 2022 komen neer op meer dan tien per werkdag. In 2020 verandert het speelveld door corona. Het aantal starters neemt over heel 2020 nog zelfs iets toe, maar duidelijk minder dan voorheen. Het aantal stoppers neemt wel duidelijk toe in 2020 (+21%), overigens zonder een stijging van het aantal faillietverklaringen, dat ligt zelfs lager dan in 2019. Niettemin vlakt de netto aanwas van het aantal inschrijvingen wel wat af. In 2022 trekt de startactiviteit na een eerder herstel in 2021 weer flink aan (+10%).

Vaak gaat het om ZZP-ers. Het percentage ZZP-ers (als hoofdinkomen) ten opzichte van het werknemersbanen ligt in Nijmegen in 2020 (8,2%) wat hoger dan in de benchmarksteden (7,0%). De ZZP-ers in Nijmegen hebben in 2019 een gemiddeld ondernemersinkomen van 38.500 euro, vrijwel gelijk aan de kennissteden gemiddeld. Het percentage ZZP-er met een laag inkomen (tot 15.000 euro per jaar) is in Nijmegen met ruim 30% vergelijkbaar met de kennissteden (bron: waar staat je gemeente/CBS).
Veel ZZP-ers hebben door de corona-pandemie gebruik moeten maken de  TOZO-regelingen (TOZO-1 bijvoorbeeld 3.300 van de 8.400 ZZP-ers) . Welke effecten de coronacrisis op inkomens en schulden van ZZP-ers hebben (gehad), is uit de statistieken nog niet af te lezen.

Figuur: Nijmeegse ingeschrevenen in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel ( linker-as) en startende ondernemingen /oprichtingen (rechter-as). Bron: Kamer van Koophandel.