Welzijn en Zorg

• Het aandeel volwassen Nijmegenaren dat aangeeft goed voor zichzelf te kunnen zorgen is al langere tijd stabiel (92%).
• Het aandeel matig eenzamen onder de volwassen Nijmegenaren is toegenomen (37% in 2020), het aandeel ernstig eenzamen is licht afgenomen (9% in 2020).
• De score voor de verbondenheid van Nijmegenaren met hun buurt en buurtgenoten is al langere tijd stabiel. En dat geldt ook voor het percentage Nijmegenaren dat zich in de vrije tijd inzet voor organisaties/verenigingen, de woonbuurt, naasten en mensen buiten het eigen huishouden (54%).
• Veel Nijmegenaren zetten zich in als mantelzorger (14% volgens Burgerpeiling en 10% volgens Gezondheidsmonitor volwassenen). Voor circa een op de zes van hen is dat een tamelijk zware tot zeer zware belasting.

Sinds 2013 ligt het aandeel Nijmegenaren dat in de Burgerpeiling aangeeft (zeer) goed voor zichzelf te kunnen zorgen stabiel op 92%. Een deel van de mensen, die niet goed voor zichzelf kunnen zorgen, zal niet in staat zijn om aan een bevolkingsonderzoek deel te nemen. In werkelijkheid zal het aandeel dat niet voor zichzelf kan zorgen dus hoger liggen.

Figuur: Ervaren zelfredzaamheid. Bron: Burgerpeiling gemeente Nijmegen.

Gekeken naar leeftijd laat de onderstaande figuur zien dat met name Nijmegenaren van 75 jaar en ouder (83%) zich minder zelfredzaam voelen. Ook ligt de zelfredzaamheid lager naarmate inwoners een lagere welstandsklasse/SES hebben (73 tot 87% versus 95 tot 97% voor de inwoners met een hogere SES).

Figuur: Zelfredzaamheid naar geslacht, leeftijd, sociaaleconomische status (SES) en herkomst. Bron: Burgerpeiling 2021 gemeente Nijmegen.

In 2021 geven Nijmegenaren gemiddeld het rapportcijfer 7,7 voor de mate waarin zij hun dagelijkse bezigheden zinvol vinden (versus 7,8 in 2019). In onderstaande figuur is te zien hoe dit oordeel varieert naar de dagbesteding van inwoners. Nijmegenaren die werkzaam zijn als zelfstandige (8,0) of betaald werk hebben (7,9) en gepensioneerden (7,9) ervaren het sterkst dat zij een zinvolle dagbesteding hebben. Dit wordt het minst ervaren door inwoners die arbeidsongeschikt zijn (6,8) en Nijmegenaren die aangeven dat zij werkloos zijn (7,3).

Figuur: Cijfer voor de mate waarin inwoners een zinvolle dagbesteding hebben. Bron: Burgerpeiling 2021 gemeente Nijmegen.

Bij de Gezondheidsmonitor volwassenen 2020 (GGD, RIVM, CBS), die najaar 2020 is uitgevoerd, zijn vragen gesteld over de gevolgen van de coronapandemie. Twee derde van de volwassen Nijmegenaren geeft aan dat ze door de coronapandemie minder sociale contacten hebben; 3% zegt meer contacten te hebben. Ruim een kwart (27%) geeft aan zich meer eenzaam te voelen en 3% minder eenzaam. Het aandeel, dat matig eenzaam is, is gestegen van 31% in 2016 naar 37% in 2020, maar het aandeel ernstig eenzamen is wat gedaald, van 12% in 2016 naar 9% in 2020). Eenzaamheid komt meer voor bij laag en middelbaar opgeleiden (15 resp. 12%) dan bij hoog opgeleiden (6%).

Figuur: Aandeel (zeer) eenzame inwoners naar geslacht, leeftijd en opleiding. Bron: Gezondheidsmonitor GGD 2020.

In aanvulling op bovenstaande paragraaf over eenzaamheid, vragen we in de Burgerpeiling of inwoners vinden dat zij voldoende contacten hebben met anderen (buiten werk/school en het eigen huishouden). Van de Nijmegenaren geeft 70% aan voldoende contacten te hebben met andere mensen, 18% heeft voldoende contacten, maar zou er wel meer willen en 12% heeft onvoldoende contacten. Bij eerdere metingen gaf een hoger percentage aan voldoende contacten te hebben (76% in 2017 en 72% in 2019).
Onderstaande figuur laat  zien welke groepen achterblijven bij het hebben van voldoende contacten. Inwoners in de laagste welstandsklasse geven vaker aan dat zij onvoldoende contacten hebben (22% tegen 12% in de totale bevolking). Dit geldt ook voor Nijmegenaren met een niet-Europese migrantenachtergrond (25%).

Figuur: Aandeel (zeer) eenzame inwoners naar geslacht, leeftijd, sociaaleconomische status (SES) en herkomst. Bron: Burgerpeiling 2021 gemeente Nijmegen.

Voelen Nijmegenaren zich verbonden met hun buurt en buurtgenoten?
De score voor het zogenaamde sociale klimaat ligt gemiddeld op 5,8 en is daarmee sinds 2015 onveranderd. Wel zijn er aanzienlijke verschillen tussen de stadsdelen. Net als bij voorgaande metingen scoren Nijmegen-Noord (6,5) en Nijmegen-Oost (6,4) het hoogst en scoort Nijmegen-Centrum het laagst (4,9). Ook Dukenburg en Lindenholt (5,5) en Nijmegen-Zuid en Nijmegen-Nieuw-West (5,6) scoren beneden het gemiddelde.

Onderdeel van het sociale klimaat in de buurt is de omgang tussen mensen met een verschillende herkomst. Van de Nijmegenaren, die aangeven dat ze in een gemengde buurt wonen, vindt 45% dat buurtbewoners met een verschillende herkomst (heel) goed met elkaar samenleven; 9% vindt dat ze (heel) slecht met elkaar samenleven (32% ‘neutraal’ en 14% ‘weet niet’). Ten opzichte van 2019 zijn deze percentages  weinig veranderd. Nijmegenaren met een niet-Europese migratieachtergrond vinden vaker dat verschillende groepen in de buurt goed samenleven (61%) dan inwoners met een Nederlandse achtergrond (43%). En naarmate de leeftijd toeneemt, daalt het aandeel dat vindt dat de verschillende groepen goed samenleven (van 52% bij de 16-34-jarigen naar 30% bij de 75-plussers).

Bij hulp en ondersteuning bieden aan personen en organisaties spelen bewoners een belangrijke rol. In de Burgerpeiling vragen we naar de vrijwillige inzet van Nijmegenaren voor anderen en de samenleving. In de periode 2015-2021 zien we geen grote veranderingen met betrekking tot die inzet.

• 14% van de Nijmegenaren geeft dagelijks of wekelijks mantelzorg;
• 18% geeft maandelijks of vaker hulp aan personen buiten het eigen huishouden (oppassen op kinderen; hulp vanwege problemen; hulp bij de administratie of praktische zaken);
• 24% zet zich maandelijks of vaker in als vrijwilliger voor een organisatie;
• 25% zet zich op minstens een van de volgende manieren in voor de buurt: organiseren feesten/activiteiten, schoonhouden van buurt, groenonderhoud in buurt en buurtproblemen/verbeterpunten onder de aandacht brengen (als we ook de hulp aan buurtbewoners en de vrijwillige inzet voor buurtorganisaties meerekenen komen we op 32%).

Ruim de helft van de Nijmegenaren (54%) zet zich op minstens 1 van de genoemde velden in.

Onderstaande figuur geeft weer hoe groot de inzet van verschillende inwonersgroepen is. Te zien is dat er grote verschillen zijn tussen leeftijdsgroepen. De inzet wordt groter naarmate de leeftijd toeneemt; van 38% van de 16-34-jarigen tot 74% van de 65-74-jarigen. Onder de 75-plussers neemt de inzet weer wat af, naar 59%. Nijmegenaren met een niet-Europese migratieachtergrond zijn wat minder vaak actief (43% versus 56% onder inwoners met een Nederlandse achtergrond). Verder valt op dat mensen in de laagste welstandsklasse zich minder vaak inzetten (43%).

Figuur: Aandeel inwoners dat zich maandelijks inzet buurt, vereniging en/of naasten naar geslacht, leeftijd, sociaaleconomische status (SES) en herkomst. Bron: Burgerpeiling 2021 gemeente Nijmegen.

De Burgerpeiling 2021 laat zien dat 14% van de volwassen Nijmegenaren wekelijks of dagelijks mantelzorg geeft. Dit percentage is sinds 2013 ongeveer gelijk gebleven. Bij de Gezondheidsmonitor volwassenen 2020 (GGD, RIVM, CBS) wordt specifieker doorgevraagd op hoeveel uur en hoe lang men al mantelzorg geeft. Daaruit blijkt dat op het moment van het onderzoek 10% mantelzorger was en dat 16% in het voorgaande jaar mantelzorg had gegeven. Hetzelfde onderzoek laat zien dat ongeveer een zesde van deze mantelzorgers te kampen heeft met enige of zware overbelasting.
Niet alleen volwassen Nijmegenaren geven mantelzorg. De Gezondheidsmonitor jeugd 2019 (GGD) laat zien dat 8% van de middelbare scholieren mantelzorgtaken heeft: 5% minder dan 3 uur per week en 3% minstens 3 uur per week.

Bij de Burgerpeiling 2021 geeft 3% aan mantelzorg te ontvangen. Daarnaast geeft 0,7% aan geen mantelzorg te ontvangen, maar die wel nodig te hebben. Hierbij moet bedacht worden dat een deel van de mantelzorgontvangers niet in staat zal zijn om mee te doen aan dit onderzoek. In werkelijkheid zal het aandeel dat mantelzorg ontvangt dus een stuk hoger liggen.
Mensen in de lagere welstandsklassen geven veel vaker aan mantelzorg te ontvangen (9% versus 1% van de mensen in de hogere welstandsklassen).